พระยาชาติเดชอุดม (หม่อมราชวงศ์โป๊ะ มาลากุล)

มหาเสวกตรี พระยาชาติเดชอุดม (หม่อมราชวงศ์โป๊ะ มาลากุล) (12 มกราคม พ.ศ. 2434 - 3 มกราคม พ.ศ. 2509) อดีตเลขาธิการพระราชวังในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทรและพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร

พระยาชาติเดชอุดม (หม่อมราชวงศ์โป๊ะ มาลากุล)
เลขาธิการพระราชวัง
ดำรงตำแหน่ง 1 เมษายน 2478 - 31 มกราคม 2490
กษัตริย์	พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร
ก่อนหน้า	เจ้าพระยาวรพงศ์พิพัฒน์ (หม่อมราชวงศ์เย็น อิศรเสนา)
ถัดไป	หม่อมทวีวงศ์ถวัลยศักดิ์ (หม่อมราชวงศ์เฉลิมลาภ ทวีวงศ์)
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	หม่อมราชวงศ์โป๊ะ 12 มกราคม พ.ศ. 2434
เสียชีวิต	3 มกราคม พ.ศ. 2509 (74 ปี)
คู่สมรส	คุณหญิงเพี้ยง มาลากุล ณ อยุธยา นางจำนวน มาลากุล ณ อยุธยา คุณหญิงบัญญัติ มาลากุล ณ อยุธยา
บุตร	11 คน
บุพการี	พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นปราบปรปักษ์ (บิดา) หม่อมกลิ่น มาลากุล ณ อยุธยา (มารดา)

ประวัติ

พระยาชาติเดชอุดม (หม่อมราชวงศ์โป๊ะ มาลากุล) เกิดเมื่อวันที่ 12 มกราคม พ.ศ. 2434 เป็นโอรสในพระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นปราบปรปักษ์กับหม่อมกลิ่น มาลากุล ณ อยุธยา มีพี่น้องร่วมพระบิดาทั้งสิ้น 11 คน

ในสมัยรัชกาลที่ 6 หม่อมราชวงศ์โป๊ะ ขณะนั้นมีบรรดาศักดิ์เป็นนายวรการบัญชา ได้เข้าเป็นสมาชิกกองเสือป่า ได้รับพระราชทานยศเป็น นายหมู่โท ต่อมาหลังจากการปรับปรุงฐานะกระทรวงวังเป็นสำนักพระราชวัง เมื่อ พ.ศ. 2478 พระยาชาติเดชอุดมจึงได้รับการแต่งตั้งเป็นเลขาธิการพระราชวังคนแรกในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร และดำรงตำแหน่งถึงวันที่ 1 กุมภาพันธ์ 2490 ก่อนจะออกจากราชการฐานรับราชการมานาน โดยมีหม่อมทวีวงศ์ถวัลยศักดิ์ (หม่อมราชวงศ์เฉลิมลาภ ทวีวงศ์) อธิบดีกรมประชาสงเคราะห์ มาสืบตำแหน่งแทน

พระยาชาติเดชอุดม (หม่อมราชวงศ์โป๊ะ มาลากุล) ถึงแก่อนิจกรรมเมื่อวันที่ 3 มกราคม พ.ศ. 2509 พระราชทานเพลิงศพ ณ เมรุวัดธาตุทอง วันที่ 10 มกราคม พ.ศ. 2509

ยศและตำแหน่ง

• 2 พฤศจิกายน 2457 – นายเวร
• – หุ้มแพร
• มกราคม 2461 – จ่า
• 17 มิถุนายน 2462 – เลขานุการผู้สำเร็จราชการมหาดเล็ก
• – เจ้ากรมยานยนตร์หลวง
• 26 กันยายน 2468 – นายนาวาตรี ราชนาวีเสือป่า
• 1 มิถุนายน 2472 – จางวางกรมพระราชพาหนะ

บรรดาศักดิ์

• – หม่อมชาติเดชอุดม ราชนิกูล
• – นายวรการบัญชา

ครอบครัว

พระยาชาติเดชอุดม (หม่อมราชวงศ์โป๊ะ มาลากุล) สมรสกับคุณหญิงเพี้ยง (สกุลเดิม:ประทีปเสน) ธิดาพระยาวิสูตรสาครดิษฐ์ (เทียน ประทีปะเสน) กับคุณหญิงผัน วิสูตรสาครดิษฐ์ มีบุตรธิดา 6 คน คือ

1. หม่อมหลวงหญิงปลื้มใจ บุนนาค สมรสกับ หลวงไพรัชพากย์ภักดี (จริง บุนนาค)
2. หม่อมหลวงปัทม์ มาลากุล
3. หม่อมหลวงหญิงปฤถา มาลากุล สมรสกับ นายปราโมท ศิขรินทร์
4. หม่อมหลวงหญิงปิยา มาลากุล
5. หม่อมหลวงประกุล มาลากุล สมรสกับ นางชวนพิศ มาลากุล ณ อยุธยา (สกุลเดิม นิมิหุต)
6. หม่อมหลวงหญิงประอร มาลากุล นางสนองพระโอษฐ์ในสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ในรัชกาลที่ 7 สมรสกับ หม่อมราชวงศ์ถนัดศรี สวัสดิวัตน์ มีบุตร 2 คน และสมรสครั้งที่สองกับร้อยเอก หม่อมเจ้าการวิก จักรพันธุ์

สมรสกับจำนวน บุนนาค ธิดาพระยาวิสุทธิราชรังสรรค์ (ใหญ่ บุนนาค) กับคุณหญิงจำรัส บุนนาค มีบุตรธิดา 3 คน คือ

1. หม่อมหลวงประสพศิลป์ มาลากุล สมรสกับ นางรัตนา มาลากุล ณ อยุธยา (สกุลเดิม เสมาทอง)
2. หม่อมหลวงหญิงปลุกปลื้ม ศรีประเสริฐ สมรสกับ พลอากาศเอก วีระ ศรีประเสริฐ
3. หม่อมหลวงปราการ มาลากุล

สมรสกับคุณหญิงบัญญัติ มาลากุล ณ อยุธยา ธิดาพระยาวิสุทธิราชรังสรรค์ (ใหญ่ บุนนาค) กับคุณหญิงจำรัส บุนนาค มีบุตรธิดา 2 คน คือ

1. หม่อมหลวงหญิงปริญญา อัศวอารีย์ สมรสกับ นายสุรินทร์ อัศวอารีย์
2. หม่อมหลวงหญิงประกาย พิจารณ์จิตร สมรสกับ นาวาเอก อัมพร พิจารณ์จิตร

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2454 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์รัตนวราภรณ์ (ร.ว.) (ฝ่ายหน้า)‎
• พ.ศ. 2484 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์มงกุฎไทย (ป.ม.)
• พ.ศ. 2474 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 2 ทวีติยาภรณ์ช้างเผือก (ท.ช.)
• พ.ศ. 2466 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้า (ท.จ.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2485 – เหรียญช่วยราชการเขตภายใน การรบสงครามอินโดจีน (ช.ร.)
• พ.ศ. 2480 – เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.)
• พ.ศ. 2456 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 6 ชั้นที่ 3 (ว.ป.ร.3)
• พ.ศ. 2474 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 7 ชั้นที่ 3 (ป.ป.ร.3)
• พ.ศ. 2481 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 8 ชั้นที่ 2 (อ.ป.ร.2)
• พ.ศ. 2454 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 6 (ร.ร.ศ.6)
• พ.ศ. 2468 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 7 (ร.ร.ศ.7)
• พ.ศ. 2475 – เหรียญเฉลิมพระนคร 150 ปี (ร.ฉ.พ.)
• พ.ศ. 2493 – เหรียญพระราชพิธีบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 9 (ร.ร.ศ.9)
• พ.ศ. 2469 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 7 ชั้นที่ 4 (ป.ป.ร.4)
• พ.ศ. 2468 – เหรียญศารทูลมาลา (ร.ศ.ท.)

ลำดับสาแหรก

พงศาวลีของพระยาชาติเดชอุดม (หม่อมราชวงศ์โป๊ะ มาลากุล)

16. (=18.) พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช               8. พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย                       17. สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี               4. สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ามหามาลา กรมพระยาบำราบปรปักษ์                             18. (=16.) พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช               9. สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากุณฑลทิพยวดี                       19. เจ้าจอมมารดาทองสุก ในรัชกาลที่ 1               2. พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นปราบปรปักษ์                                   5. หม่อมกลีบ มาลากุล ณ อยุธยา                             1. พระยาชาติเดชอุดม (หม่อมราชวงศ์โป๊ะ มาลากุล)                                         3. หม่อมกลิ่น มาลากุล ณ อยุธยา

อ้างอิง

1. วรชาติ มีชูบท. ฝากเรื่องราวไว้กับน้องๆ ๑๔๒. พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (๑๔) เก็บถาวร 2021-07-12 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
2. ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง แต่งตั้งเลขาธิการพระราชวัง
3. คำกลอนถวายโอวาท: สุนทรภู่ แต่งถวายสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ามหามาลา กรมพระยาบำราบปรปักษ์ พิมพ์เป็นอนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ พระยาชาติเดชอุดม (ม.ร.ว.โป๊ะ มาลากุล). กรุงเทพ : โรงพิมพ์คุรุสภา, พ.ศ. 2509. 18 หน้า. หน้า หน้าที่.
4. ประกาศกรมมหาดเล็ก
5. ประกาศกรมมหาดเล็ก
6. ประกาศกรมบัญชาการกลางมหาดเล็ก
7. พระราชทานยศนายเสือป่า
8. ประกาศกระทรวงวัง
9. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๒๘ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๑๐๓๓, ๒๐ สิงหาคม ๑๓๐
10. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ เก็บถาวร 2012-05-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๕๘ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๓๓๒๘, ๑๘ กันยายน ๒๔๘๔
11. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ เก็บถาวร 2019-05-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๔๘ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๓๐๙๑, ๑๕ พฤศจิกายน ๒๔๗๔
12. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้าฝ่ายหน้า, เล่ม ๔๐ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๖๒๘, ๒๕ พฤศจิกายน ๒๔๖๖
13. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญช่วยราชการเขตภายใน, เล่ม ๖๐ ตอนที่ ๔๒ ง หน้า ๒๕๓๗, ๑๐ สิงหาคม ๒๔๘๖
14. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๕๔ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๑๙๖๘, ๑๒ พฤศจิกายน ๒๔๘๐
15. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์รัชกาลปัจจุบันฝ่ายหน้า, เล่ม ๓๐ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๑๐๕๓, ๒๔ สิงหาคม ๒๔๕๖
16. ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ เก็บถาวร 2019-05-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๔๘ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๓๐๙๓, ๑๕ พฤศจิกายน ๒๔๗๔
17. ราชกิจจานุเบกษา, แจ้งความสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ เก็บถาวร 2011-11-08 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เล่ม ๕๕ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๙๖๑, ๒๘ พฤศจิกายน ๒๔๘๑
18. พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ฝ่ายหน้า (หน้า 3128)
19. "ส่งเครื่องราชอิสริยาภรณ์ไปพระราชทาน" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา: 449. 2 พฤษภาคม 1926.

ก่อนหน้า		พระยาชาติเดชอุดม (หม่อมราชวงศ์โป๊ะ มาลากุล)		ถัดไป
เจ้าพระยาวรพงศ์พิพัฒน์ (หม่อมราชวงศ์เย็น อิศรเสนา) ในฐานะรัฐมนตรีว่าการกระทรวงวัง		เลขาธิการพระราชวัง (1 เมษายน 2478 - 31 มกราคม 2490)		หม่อมทวีวงศ์ถวัลยศักดิ์ (หม่อมราชวงศ์เฉลิมลาภ ทวีวงศ์)