เจ้าพระยารัตนาธิเบศร์ (พุ่ม ศรีไชยยันต์)

เจ้าพระยารัตนาธิเบศร์ นามเดิม พุ่ม เป็นขุนนางชั้นผู้ใหญ่ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ดำรงตำแหน่งสูงสุดของขุนนาง (ข้าราชการ) ไทยในสมัยนั้น คือ ตำแหน่งสมุหพระกลาโหม (อีกตำแหน่ง คือ สมุหนายก) เมื่อ พ.ศ. 2438 นอกจากจะเป็นข้าราชการที่กล้าหาญ ซื่อตรงจงรักภักดีต่อชาติบ้านเมืองและพระมหากษัตริย์แล้ว ท่านยังเป็นบุคคลที่ใจบุญใฝ่ในธรรมะ มีเมตตากรุณา เมื่อครั้งที่ท่านมา ณ วัดบางขวาง อำเภอเมืองนนทบุรี จังหวัดนนทบุรี ท่านทราบว่าพระครูศีลาภิรมต้องการเงินสร้างโรงเรียน ท่านจึงบริจาคเงินจำนวน 100 ชั่งสร้างอาคารหลังแรกขึ้นได้รับการขนานนามว่า โรงเรียนรัตนาธิเบศร์ เป็นโรงเรียนแห่งแรกของจังหวัดนนทบุรี จึงถือได้ว่าท่านเจ้าพระยารัตนาธิเบศร์นอกจากจะเป็นข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ ของประเทศแล้วท่านยังเป็นผู้ให้กำเนิดสถาบันการศึกษาแห่งแรก ของจังหวัดนนทบุรีด้วย

เจ้าพระยารัตนาธิเบศร์ (พุ่ม ศรีไชยยันต์) ป.จ., ป.ช., ป.ม.
สมุหพระกลาโหม
ดำรงตำแหน่ง พ.ศ. 2431 – พ.ศ. 2437
กษัตริย์	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว​
ก่อนหน้า	เจ้าพระยาสุรวงศ์ไวยวัฒน์ (วร บุนนาค)
ถัดไป	ยุบตำแหน่งสมุหกลาโหม
เสนาบดีกรมเกษตราธิการ (กรมนา)
ดำรงตำแหน่ง ? – พ.ศ. 2431
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	พ.ศ. 2363
เสียชีวิต	9 กันยายน พ.ศ. 2444 (81 ปี)
ศาสนา	พุทธ
คู่สมรส	ท่านผู้หญิงสุ่น รัตนาธิเบศร์ (เสียชีวิต)
บุพการี	หลวงจีนประชา (ทองอยู่ ศรีไชยยันต์) ​ (บิดา)

เป็นบุตรคนที่ 4 ของหลวงจีนประชา (ทองอยู่) ยกบัตรเมืองนครไชยศรี เกิดเมื่อ พ.ศ. 2363 ปีมะโรง บิดามารดามีบ้านเป็นแพลอยอยู่หน้าวัดทองธรรมชาติ-ฝั่งธนบุรี เจ้าพระยารัตนาธิเบศร์ มีพี่น้องร่วมบิดามารดา 5 คน

ตำแหน่ง

ตำแหน่งทางราชการของเจ้าพระยารัตนาธิเบศร์ (พุ่ม ศรีไชยยันต์)

สมัยรัชกาลที่ 4

• ขุนสมุทรโคจร กรมมหาดเล็ก

สมัยรัชกาลที่ 5

• พระนรินทรราชเสนี ปลัดบัญชี กรมพระกลาโหม
• พระยาเทพประชุน ปลัดทูลฉลอง กรมพระกลาโหม
• พ.ศ. 2429 เจ้าพระยาพลเทพ ที่เกษตราธิบดี
• เจ้าพระยารัตนาธิเบศร์ ตำแหน่งสมุหพระกลาโหม (พ.ศ. 2438)

เจ้าพระยารัตนาธิเบศร์เป็นข้าราชการตัวอย่างที่มีความดีพร้อม เป็นผู้ที่เสียสละเห็นแก่ความสงบความเจริญของบ้านเมือง จึงเป็นที่รักใคร่โปรดปรานของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เห็นได้จากการดำรงตำแหน่งสูงสุดทางราชการได้ยาวนานตลอดจนสิ้นอายุขัย

ท่านถึงแก่อสัญกรรมด้วยโรคชราเมื่อเวลา 17.00 น. วันที่ 9 กันยายน พ.ศ. 2444 รวมอายุได้ 81 ปี ต่อมาเวลา 21.00 น. พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชดำเนินจาก พระราชวังดุสิต ไปยังบ้านของเจ้าพระยารัตนาธิเบศร์เพื่อพระราชทานน้ำอาบศพ

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2429 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายหน้า)
• พ.ศ. 2433 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์ช้างเผือก (ป.ช.)
• พ.ศ. 2439 – เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.)

อ้างอิง

1. ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. "สาส์นสมเด็จ (2 มิถุนายน พ.ศ. 2478 ดร)". วชิรญาณ. สืบค้นเมื่อ 18 เมษายน 2565. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= (help)
2. ข่าวราชการ (หน้า ๒๓๕)
3. ข่าวอสัญกรรม
4. เจ้าพระยาพลเทพกราบถวายบังคมลาและพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์
5. เครื่องยศและเครื่องราชอิสริยาภรณ์ที่พระราชทาน