หม่อมราโชทัย (หม่อมราชวงศ์โต๊ะ อิศรางกูร)

นาวาตรี หม่อมราโชทัย (หม่อมราชวงศ์โต๊ะ อิศรางกูร) (พ.ศ. 2408 – 8 มิถุนายน 2462) เป็นหม่อมราชนิกูลผู้ดำรงยศ "หม่อมราโชทัย" คนที่ 2 เป็นบุตรคนที่ 9 ของหม่อมเจ้าโสภณ อิศรางกูร เป็นพระนัดดาของสมเด็จพระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมขุนอิศรานุรักษ์ (ต้นราชสกุล "อิศรางกูร") (พระอนุชาของสมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี (บุญรอด) ในรัชกาลที่ 2) และเป็นพระปนัดดาของสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระศรีสุดารักษ์ (แก้ว) ซึ่งเป็นพระเชษฐภคินีในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช

หม่อมราโชทัย (หม่อมราชวงศ์โต๊ะ อิศรางกูร)
เกิด	พ.ศ. 2408
เสียชีวิต	8 มิถุนายน พ.ศ. 2462 (54 ปี)
มีชื่อเสียงจาก	หม่อมราชนิกูล
คู่สมรส	นางพุก อิศรางกูร ณ อยุธยา, แม้น, ขัน, ซ่วน
บุตร	ม.ล. หญิง เรณู อิศรางกูร ม.ล. หญิง ประยงค์ อิศรางกูร หลวงสุรการวินิต (ม.ล. อุทัย อิศรางกูร) ม.ล. หญิง อุบล เกษมสันต์ ม.ล. หญิง มณฑา อิศรางกูร พ.ท. ม.ล.ไพบูลย์ อิศรางกูร ม.ล. หญิง โกสุมภ์ อิศรางกูร ม.ล. จินดา อิศรางกูร ม.ล. อาทิตย์ อิศรางกูร
บุพการี	หม่อมเจ้าโสภณ (บิดา)

หม่อมราโชทัย (หม่อมราชวงศ์โต๊ะ อิศรางกูร) เกิดตอนปลายรัชกาลที่ 4 (สมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว) รับราชการเป็นนายทหารพระธรรมนูญ กรมพระธรรมนูญ กระทรวงทหารเรือ ท่านเป็นพระอาจารย์ภาษาไทยของ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 6 และพระราชโอรส พระราชธิดาของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 5 โดยเป็นพระอาจารย์ผู้ช่วย พระยาอิศรพันธุ์โสภณ คนที่ 1 (หม่อมราชวงศ์หนู) มีบุตรธิดา 8 คน กับนางพุก คือ

1. หม่อมหลวงหญิงเรณู อิศรางกูร
2. หม่อมหลวงหญิงประยงค์ อิศรางกูร
3. หม่อมหลวงอุทัย อิศรางกูร
4. หม่อมหลวงหญิงอุบล อิศรางกูร
5. หม่อมหลวงหญิงมณฑา อิศรางกูร
6. พันโท หม่อมหลวงไพบูลย์ อิศรางกูร
7. หม่อมหลวงหญิงโกสุมภ์ อิศรางกูร
8. หม่อมหลวงจินดา อิศรางกูร

และมีบุตร 1 คนกับนาง ซ่วน คือ หม่อมหลวงอาทิตย์ อิศรางกูร

หม่อมราโชทัย (หม่อมราชวงศ์โต๊ะ อิศรางกูร) ชอบทำสวนไม้ใบและไม้ดอก อยู่ที่ปากตรอกศาลาต้นจันท์ ด้านถนนอรุณอมรินทร์

หม่อมราโชทัย (หม่อมราชวงศ์โต๊ะ อิศรางกูร) ถึงแก่กรรมเมื่อวันที่ 8 มิถุนายน 2462 จากโรควัณโรค ขณะมีอายุ 54 ปี พิธีพระราชทานเพลิงศพจัดขึ้นที่เมรุหน้าพระอุโบสถวัดระฆังโฆสิตารามวรมหาวิหาร

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2454 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 4 จัตุรถาภรณ์มงกุฎไทย (จ.ม.)
• พ.ศ. 2456 – เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.)

พงศาวลี

พงศาวลีของหม่อมราโชทัย (หม่อมราชวงศ์โต๊ะ อิศรางกูร)

16. เศรษฐีชาวจีนฮกเกี้ยนแซ่ตัน               8. เงิน แซ่ตัน                       17. น้องสาวของท่านผู้หญิงน้อย ภรรยาของเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์ (อู่)               4. สมเด็จพระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมขุนอิศรานุรักษ์                             18. สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก               9. สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระศรีสุดารักษ์                       19. พระอัครชายา (หยก)               2. หม่อมเจ้าโสภณ อิศรางกูร                                   1. หม่อมราโชทัย (หม่อมราชวงศ์โต๊ะ อิศรางกูร)

อ้างอิง

1. Family Tree, Isarankura Foundation. http://isarankura.com/tree.htm เก็บถาวร 2017-11-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
2. ข่าวตาย
3. "พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ (หน้า ๑๗๘๗)" (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2015-10-02. สืบค้นเมื่อ 2020-07-22.
4. พระราชทานเหรียญจักรพรรดิมาลา เล่ม 30 หน้า 2680 ราชกิจจานุเบกษา วันที่ 15 กุมภาพันธ์ 2456